‘Het wordt buigen of barsten voor accountantskantoren in een miljarden verslindend gevecht met technologieconcerns als Google en Microsoft om de data van bedrijven’, staat vanmorgen in Het Financieele Dagblad te lezen. ‘En missen de accountants de boot, dan nemen de tech-reuzen en boekhoudrobots het werk van de accountant over.’

Het alarmerende beeld komt uit een rapport van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA), en is gebaseerd op interviews met tientallen experts. Met daaraan gekoppeld de oproep tot ‘strategische bezinning’ bij accountantskantoren, en om ‘een fundamentele bezinning bij de maatschappelijke gevolgen.’ De robots waaraan het rapport refereert zouden vooralsnog slechts in staat zijn routinematige zaken op te pakken, maar steeds meer opschuiven naar lerend vermogen en een meer generieke toepassing.

Lachwekkend

De conclusie van het rapport heeft, met respect, iets lachwekkends. Niet zozeer omdat hij verkeerd is, maar omdat deze conclusie al tien jaar geleden is getrokken. Toen riep de sector al – op basis van de zich snel ontwikkelende automatisering – dat het zwaartepunt van de toegevoegde waarde van de accountant zou moeten verschuiven van ‘cijfers’ naar advisering. Maar hebben we sindsdien gezien dat de branche – op een enkele uitzondering na – de huidige hoogconjunctuur heeft aangegrepen om precies het tegenovergestelde te doen: nadruk op cijfer-gerelateerde omzet. Met veel compliance en weinig toegevoegde waarde voor de klant.

En Martijn Aslander heeft uitgelegd wat het effect van Artificial Intelligence gaat zijn op de controlerend accountant  (en zijn omzet). Bovendien legde de directeur van een vooraanstaand in Nederland gevestigd softwarebedrijf zijn relaties al vijf jaar geleden uit hoe ver zij waren met een betrouwbaar functionerende boekingsrobot.

Ander tijdperk
Hallo accountants! We zitten niet in een tijdperk van verandering, maar in de verandering van een tijdperk! De vierde industriële revolutie, met The Internet of Things als belangrijk onderdeel. Bovendien: de komst van de auto heeft het paard niet doen uitsterven. En ondanks de komst van de tablet bestaan fysieke boeken en kranten nog steeds. Verder is en blijft het onderwijs – ondanks de snel voortschrijdende digitalisering – nog steeds mensenwerk. En neemt het belang van de menselijke relatie in deze tijd toe in plaats van af. De traditionele accountant is (qua toekomst) inderdaad dood (of ten dode opgeschreven), maar tegelijk kan worden vastgesteld: leve de nieuwe accountant met een toegevoegde waarde die past bij vandaag en vooral ook morgen.

Fred Flintstone

Het heeft ook iets ‘Fred Flintstone’-achtigs om ‘het maatschappelijk debat aan te roepen’ om te praten over robots die ons leven overnemen. Dat is – geheel in lijn met de traditionele accountant – de wereld van de achteruitkijkspiegel. En is precies waar de schoen wringt. De accountant moet de vertegenwoordiger zijn van de ‘vooruitkijkspiegel’. Geholpen door de effectieve inzet van betrouwbare data. En hoe creëer je binnen een accountantskantoor betrouwbare data? Inderdaad: door verregaand te automatiseren. Cijfers te zien als een service. En in te zetten op de juiste toekomstgericht analyse van die data. Want dát is interpretatie, dát vraagt om brede expertise, dát vraagt om accountants die integraal kunnen denken en adviseren, dát vraagt om accountants als de nieuwe business-consultants. Precies waar Mona de Boer (directeur Data-analyse bij PwC), een van de experts waar mee is gesproken, naar hint.

Ergerlijk

Ergerlijk is bovendien het gegeven dat de NBA hier (opnieuw) de accountancy op één hoop veegt. Terwijl de realiteiten van de controlerende en MKB-accountant ook hier uit elkaar lopen. Natuurlijk zijn er ‘checks & balances’ nodig om een verregaand geautomatiseerde accountantscontrole op de juiste manier te borgen, om te voorkomen dat de onafhankelijke controlefunctie wordt uitgehold. En helemaal prima om daar (dus) energie in te steken (alhoewel: wie is er onafhankelijker: de robot of de controlerend accountant?).

Maar aan de kant van het MKB kan het qua automatsering niet snel genoeg gaan. Al is het alleen maar om accountantskantoren te dwingen te kijken naar hun zakelijke en maatschappelijke realiteit: er is nieuwe toegevoegde waarde nodig! En om de accountancy-opleidingen ertoe te brengen te stoppen met het opleiden van mensen voor een vak dat zo meteen niet meer bestaat.

Lion Finance zet met haar CFOtoShare concept in op de ‘vooruitkijkspiegel’ voor bedrijven, ziet de cijfers als een (belangrijke) service en de inzet van een breed pallet aan ‘specialisten to share’ als de dienstverlening van de toekomst.