Wie de opening van Het Financieele Dagblad eergisteren bekijkt, komt gemakkelijk in jubelstemming. Want de kop ‘Midden- en kleinbedrijf worstelt zich glansrijk door coronajaar’ laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Verder benadrukt door de onderkop: ‘MKB hield in 2020 omzet stabiel en liet winst stijgen, zo blijkt uit analyse SRA’. En hoewel verderop in het artikel wordt gewaarschuwd dat dit SRA-onderzoek niet het hele verhaal vertelt, trek je als niet-expert gemakkelijk de conclusie dat de economische doemdenkers van het afgelopen jaar het toch maar mooi mis hebben gehad.
En toch, economie is een sociale wetenschap. Waarbij we vanuit het verleden weten dat ‘sentiment’ van grote invloed is. Dus als iedereen elkaar napraat over hoe slecht het allemaal gaat, dan zorgt dát gegeven ervoor dat de werkelijkheid zich gaandeweg aanpast aan het geldende sentiment. En omgekeerd geldt hetzelfde. Dus kun je hier de vraag stellen: hebben we hier te maken met een waarheidsgetrouwe indicator, of maakt het goede nieuws van de accountantsorganisatie SRA (onbewust) deel uit van een ‘frame’ om het positieve te laten prevaleren?
Reeks verhalen
Dat laatste beweren, positioneert je al snel in de schaduwrijke wereld van de samenzweringstheorieën. Anderzijds past het SRA-verhaal in een reeks verhalen – het afgelopen jaar – waarin gunstige statistieken (faillissementen, werkgelegenheid en meevallende krimpcijfers) ons hebben voorgehouden dat het economisch allemaal niet zo zwart was als we hadden gevreesd. En dát lijkt zijn uitwerking op de publieke opinie ook niet te hebben gemist. Want vraag het mensen in je eigen omgeving, en je zult er – los van getroffen ondernemers – veel tegenkomen die het SRA-optimisme weerspiegelen.
Werkelijkheid
Maar, reflecteert dit ook de werkelijkheid? In februari van dit jaar waarschuwden niet minder dan 122 vooraanstaande insolventie-experts in Het Financieele Dagblad dat inschatting duizenden bedrijven dreigen te bezwijken onder de torenhoge belastingschuld die zij in de coronacrisis hebben opgebouwd. Want ruim 209.000 bedrijven hadden op dat moment uitstel van de fiscus gekregen, met een totale collectieve belastingschuld van € 13,2 miljard. Verder liet de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in dezelfde periode weten dat aan 109.000 bedrijven uitstel van betaling was verleend voor in totaal € 3,1 miljard aan leningen. Het is ècht te gemakkelijk om het economische corona-leed louter te koppelen aan de horeca, de evenementenbranche en andere opzichtig getroffen branches.
ZZP’ers
Kijk maar naar de inmiddels ruim één miljoen ZZP’ers, die qua omzet teruggeworpen tot een minimum, elke binnenkomende euro hebben gebruikt om de hypotheek en de dagelijkse boodschappen mee te betalen. Met als extra handicap: hun uren zijn niet schaalbaar en dus kunnen zij na de corona-ellende niet ineens het dubbele of driedubbele aan omzet scoren om aan de aflossingsverplichtingen te voldoen. Om nog maar te zwijgen over de categorie ondernemers die heeft besloten om de in jaren opgebouwde spaarpot om te keren en hun opgebouwde pensioen aan te spreken. Ook achter déze mensen gaat veel leed schuil, dat niet of nauwelijks in de statistieken doordringt.
Veranderd?
Is de wereld sinds februari van dit jaar in economische zin fundamenteel veranderd? Het antwoord op die vraag is simpel: nee dus. Bovendien bestaat er niet zoiets als ‘het MKB’, en is het riskant om op basis van het SRA-verhaal verregaande conclusies te trekken. Ook al omdat de termijn voor de deponering van jaarcijfers – waar het SRA zich op baseert – pas eind november van dit jaar afloopt. En ondernemers weten dat leveranciers naar zogeheten ‘credit scores’ kijken, waardoor zij bij slechte cijfers de neiging hebben die pas op het allerlaatste moment te deponeren, zodat de 2019 cijfers meetellen voor de ratio’s. En wat als de ondersteuning door de overheid wordt uitgefaseerd? Wat als de Belastingdienst meldt dat het hardnekkige ‘gerucht op straat’ dat belastingschulden worden kwijtgescholden niet waar is, en de uitstaande schulden in de komende vijf jaar ècht moeten worden terugbetaald?
Bewolkt
Het gaat er niet om de situatie bewolkter in te schatten dan strikt noodzakelijk. Maar de conclusie uit het SRA-onderzoek dekt ook de lading niet. Het enige dat we kunnen vaststellen is dat we er nog lang niet zijn. En dat het komende jaar pas uitsluitsel gaat geven over de nieuwe werkelijkheid. Met tot dat moment vele ondernemers die moeten blijven vechten om te overleven.